“TEKNOLOJİNİN GÜVENLİ KULANIMI”
ZORBALIK NEDİR?
Zorbalık bilinçli ve kasten yapılan, sürekliliği olan ve fiziksel, zihinsel, sosyal ya da psikolojik zarar verme amacı güden söz ve eylemlerdir.
Eğer karşındaki kişi,
} Tüm uyarılarına rağmen seni üzen davranışlarını (yüz yüze ve sanal ortamda) tekrarlıyorsa,
} Sana hoşlanmadığın şeyler yapıyor ve söylüyorsa,
} Başkalarıyla konuşmanı engelliyorsa,
} Arkadaşlarını senden uzaklaştırıyor ya da seni yalnız bırakıyorsa,
} İtiyor, vuruyor ya da canını acıtıyorsa,
} Sen istemeden eşyalarını alıp kullanıyorsa… bunun adı zorbalıktır.
ZORBALIK TÜRLERİ
- Fiziksel zorbalık
- Sözel zorbalık
- Duygusal zorbalık
- Siber zorbalık
Fiziksel zorbalık
- Vurma, tokat ya da tekme atma, itme veya çekme gibi fiziksel olarak rahatsız edici temaslarda bulunma
- Her türlü eşyaya zarar verme ya da el koyma
Sözel zorbalık
- Küfür ve hakaret etme
- Dalga geçme
- Alay etme
- Hoş olmayan lakaplar takma
- Tehdit etme
- Dedikodu yayma
Duygusal zorbalık
- Dışlama, yalnızlaştırma
- Acımasız bakışlar ve çeşitli el hareketleri
- Aşağılama
- Utandırma
- Yalnızlaştırma
- Hoş olmayan notlar gönderme
Siber zorbalık
Sanal yollarla yapılan tüm zorbalık türlerini kapsar.
TEKNOLOJİNİN OLUMLU VE OLUMSUZ KULLANIMI
Çağımız teknoloji çağı olarak adlandırılmaktadır. İnternet, cep telefonu, bilgisayarlar vb. hayatımızın vazgeçilmezleri haline gelmektedir. Teknoloji olumlu taraflarıyla hayatımızın içinde yer alırken ve yaşamımızı kolaylaştırırken, olumsuz kullanım biçimleriyle de bize ve başkalarına zarar verebilmektedir
CEP TELEFONLARI
OLUMLU KULLANIM
} Anında sesli veya yazılı iletişim kurma,
} Fotoğraf, video gönderme-alma,
} Müzik dinleme,
} Acil durumlarda hızlı iletişim sağlama.
OLUMSUZ KULLANIM
} Uygunsuz mesaj gönderme,
} Tehdit, aşağılama ve istismara yönelik fotoğraf, video paylaşma,
} Zamansız ve sürekli mesajlaşma
MESSENGER (ANLIK MESAJLAŞMA)
OLUMLU KULLANIM
} Çevrimiçi arkadaşlarla anında iletişim
} Haberleşmenin etkili ve hızlı yolu
OLUMSUZ KULLANIM
} Uygunsuz içerikte mesaj gönderme
} Başkasının hesabını kullanarak rahatsız edici mesaj ve görsel içerik paylaşma
SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİ
OLUMLU KULLANIM
} Ortak ilgi alanına sahip insanlarla kolay iletişim kurma
} Yeni insanlar tanıma
} Farklı alanları kolay ve hızlı bir şekilde keşfetme
OLUMSUZ KULLANIM
} İsimsiz, tehditkâr ve uygunsuz mesajlar yollama
} Kişisel bilgileri, izinsiz ve uygunsuz şekilde yayma, kullanma
} Gruptan bazılarını dışlama
E MAIL (E POSTA)
OLUMLU KULLANIM
} Dünyanın her yerinde hızlı ve ucuz iletişim sağlama
} Bilgi, video, fotoğraf paylaşımı
OLUMSUZ KULLANIM
} Dünyanın her yerine hızlı ve ucuz, uygunsuz bilgi, mesaj, fotoğraf, video,
} e-postaların izinsiz okunması ve silinmesi
NOT: Sanal ortamda bir belgenin ya da fotoğrafın yayılma hızı kontrol dışı kalabilir ve yok edilebilmesi çoğu zaman imkansız olabilir.
İNTERNETİ ÖĞRENCİLER NE AMAÇLA KULLANIYOR?
- Ödev ve okul işleri
- Oyun
- Sosyal paylaşım siteleri
- Müzik, film indirme
- Haber izleme
AKRAN ZORBALIĞININ YENİ YÜZÜ, ZORBALIĞIN BİR DİĞER TÜRÜ: SİBER ZOBALIK
SİBER ZORBALIK; “Bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak bir birey ya da grup tarafından diğerlerine zarar vermek için tasarlanan kasıtlı, tekrarlanan ve düşmanca davranış içeren zorbalık türü” olarak tanımlanmaktadır.
SİBER ZORBALIKLARLA NERELERDE KARŞILAŞIYORUZ?
- Sosyal paylaşım siteleri (facebook, twitter, instagram vb.)
- Online oyunlar
- e-posta
- Fotoğraf ve video paylaşımı
- Sohbet odaları
- Telefon mesajları
- Telefon görüşmeleri
SİBER ZORBALIK ÖRNEKLERİ
} Uygunsuz mesaj gönderme
} Taciz ve rahatsız eden telefonlar
} Cep telefonundan video ya da fotoğraf çekip başkalarıyla paylaşma
} Tehdit edici e-postalar
} Chat odalarında rahatsız edici içerikte sohbetler
} Sosyal paylaşım sitelerinde başkaları hakkında küçük düşürücü ifadeler kullanma
} Anlık mesajlaşma ortamlarında uygunsuz iletiler gönderme
} Başkalarının e-posta hesabını ele geçirip (hack), uygunsuz mesajlar gönderme
} Virüslü mesajlar gönderme
} Yukarıdakilerden herhangi birine şahit olduğu halde duyarsız kalma
Sanal ortamda meydana gelen zorbalık, ergenlerin iletişim teknolojilerini kullanım özelliklerine bağlı olarak anlık mesajlaşma, elektronik posta, sohbet odası, cep telefonuyla arama veya mesaj gönderme gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Elektronik posta aracılığıyla tehdit içeren, utandırıcı, kırıcı mesajlar göndermek, internette biri hakkında dedikodular/olumsuz söylentiler yaymak, kameralı cep telefonu ile kişinin kendisinden izin alınmadan çekilen fotoğraflarını internet ve/veya cep telefonu aracılığıyla diğer insanlarla paylaşmak sanal zorbalık türünden davranışlara örnek olarak verilebilir.
RİSKLİ DAVRANIŞLAR NELER OLABİLİR?
} İsim, adres ve telefon numarası, TC kimlik numarası yazma
} Tanımadığınız kişileri ekleme
} Profili “özel” yerine “herkese açık” tutma
} Dikkat çekici fotoğraf ve kişisel mesajlar paylaşma
} Başkalarının etiketlemelerine duyarsız kalma
} Yakınlığın dozunu kaçırma
İki kişinin bildiği şifre, sır değildir.
Bunları biliyor musunuz?
- İnternette kiminle konuşuyorsunuz?
- Güvenliğinizi nasıl sağlar ve sürdürürsünüz?
- Bir sorunu nasıl ihbar edersiniz?
SİBER ZORBALIK YAPAN KİŞİ NEDEN BÖYLE DAVRANIYOR OLABİLİR?
YA DA SİBER ZORBALIĞIN NEDENLERİ NELERDİR?
- Özgüveni düşük olabilir.
- Okulda başarısızlık yaşıyor olabilir.
- Kendini arkadaşlarına ispat etmek istiyor olabilir.
- Diğer zorbalık türlerinde olduğu gibi benzer davranışlara kendisi de maruz kalmış olabilir ve öç almak istiyor olabilir ya da davranışının normal olduğunu kabul ediyor olabilir.
- Kendisini kötü hissediyor olabilir; senin de kötü hissetmeni isteyebilir.
- Kimsenin kendisini önemsemeyeceğinden, sevmeyeceğinden korkuyor olabilir.
- Kimse ona şiddet uygulamasın diye şiddet gösteriyor olabilir.
- Dikkat çekmek istiyor olabilir.
- Popüler olmak istiyor olabilir.
- Güçlü ve önemli olmak istiyor olabilir.
- Seni kızdırdığının farkında olmayabilir.
- Empati yeteneğinden yoksun olabilir.
SEBEBİ NE OLURSA OLSUN; ÇÖZÜM ZORBALIK OLAMAZ!
SİBER ZORBALIKTAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?
Teknolojiyi doğru kullanmak önemli. Sorun yaşamamak için “dur, düşün, tıkla!”
} Öncelikle sanal ortamda ne dediğinize ve ne tür bir görsel içerik gönderdiğinize dikkat edin.
} DUR DÜŞÜN TIKLA!
} Ev adresiniz, telefon numaranız, şifreniz gibi kişisel bilgilerinizi paylaşırken çok dikkatli olun.
} Siber zorbalık davranışına maruz kaldığınızda SAKIN cevap vermeyin.
} Zorbayı BLOKE etmeyi öğrenin ve onu ilgili sitelere RAPOR EDİN.
} Kanıtları mutlaka SAKLAYIN.
} Durumdan MUTLAKA bir yetişkini hemen haberdar edin.
} Özel bilgileri paylaşmayın.
} Paylaşılan fotoğraflara dikkat edin.
} Saldırıları yetkililere ihbar edin.
} Engelleyin.
} Tanımadığınız kişilerle buluşmayın.
} Söylenenlerin yalan olabileceğini hesaba katın.
} Mesajları silmeyin.
} Zorbalık içeren mesajları beğenmeyin ve başkaları ile paylaşmayın.
} Yazdıklarınızın karşı tarafı incitebileceğini unutmayın.
} Kişilerin yüzüne söyleyemediklerinizi sanal ortamda da söylemeyin.
} Siber zorbalığın bir suç olduğunu ve ceza alabileceğinizi unutmayın.
} Bu tür zorbalıklara maruz kalan birini gördüğünüzde ya da şahit olduğunuzda duyarsız kalmayın ve güvendiğiniz bir yetişkinle paylaşın.
- SİBER ZORBALIK ŞAKA DEĞİLDİR, KÖTÜDÜR VE KABUL EDİLEMEZ!
- KİMSE SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALMAYI HAK ETMEZ!
- KİMSENİN BİR DİĞERİNE HİÇBİR ORTAMDA ZORBACA DAVRANMAYA HAKKI OLAMAZ!
- ZORBALIK GÖREN “SUÇLU” DEĞİL, “MAĞDUR”DUR!
- SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALMAK “UTANILACAK” BİR DURUM DEĞİLDİR!
GÜVENLİ İNTERNET KULLANIMI İÇİN 12 ALTIN KURAL
- İnternet, hayatınızın tamamı değil, sadece bir parçası olsun. Çok fazla zamanınızı çalmasına izin vermeyin.
- İnterneti ailenize ve arkadaşlarınıza değişmeyin.
- İnternette her bilgi doğru olmayabilir. İnternette elde ettiğiniz bilgiyi en az 3 kaynaktan kontrol edin. Ödevinizde kullanıyorsanız kaynağını belirtin.
- İnternet ortamındaki bedava teklifler büyük ihtimalle gerçek değildir. Tanımadığınız kişi size neden bedava bir şey teklif etsin ki.
- Adınız, okulunuz, adresiniz, telefon numaranız, aile bireylerinizin adı vb. gibi kişisel bilgilerinizi paylaşmayın. Paylaşılan küçük gibi görünen bilgiler, büyük zararlara sebep olabilir.
- İnternet ortamında paylaşacağınız resminiz, size ait video gibi paylaşımları önce düşünün, sonra paylaşın. Paylaştıklarınız sizin veya sevdiklerinizin üzülmesine sebep olmasın.
- Şifreleriniz güçlü olsun. Adınızı ve doğum tarihinizi, art arda gelen kelimeleri ve sayıları şifre olarak belirlemeyin. Anlamlı bir cümle kurun ve o cümlenin kelimelerinden seçtiğiniz en az 8 karakterden oluşan şifreler oluşturun.
- Karşınızdaki kişiye gerçek hayatta yüzüne söylemeyeceğiniz ifadeleri internet ortamında da söylemeyin.
- Gerçek hayatta olduğu gibi, internet ortamında da tanımadıklarınız kişilerle arkadaş olmayın.
- İnternet ortamında tanımadıklarınıza cevap vermeyin, tekliflerini reddedin, size gönderdikleri mesajları açmadan silin.
- İnternet ortamında sizi rahatsız edenleri, sizi taciz edenleri ailenize söyleyin.
- İnternetin zararlı içeriklerinden korunmak için tamamıyla ücretsiz olan ”Güvenli İnternet Hizmeti”nden ailenizi haberdar edin.
